Văn hóa ẩm thực Nhật Bản sở hữu những nét đặc trưng vô cùng độc đáo và ấn tượng. Nền ẩm thực được hình thành bởi các yếu tố lịch sử và văn hóa, thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa Đông – Tây. Bên cạnh những món ăn ngon nổi tiếng như sushi, sashimi…ẩm thực của người Nhật còn ẩn chứa rất điều thú vị hơn bạn nghĩ đấy. Cùng Tasteofaustralia.com.vn khám phá ngay nhé!
Khái quát về văn hóa ẩm thực Nhật Bản
Ẩm thực Nhật Bản không lạm dụng quá nhiều gia vị mà đề cao hương vị tươi ngon, thuần khiết và tự nhiên của các món ăn. Hương vị của món ăn Nhật thường thanh tao, nhẹ nhàng và phù hợp theo từng mùa.
Do vị trí địa lý bốn bề đều là biển cả bao la, nên hải sản và rong biển chiếm phần lớn trong chế độ ăn uống của người Nhật. Lương thực chủ yếu của người Nhật là gạo. Bên cạnh đó các món ăn làm từ đậu nành cũng là những món phổ biến trong ẩm thực Nhật Bản.
Về thức uống, xứ sở hoa anh đào nổi tiếng với matcha – bột trà xanh nguyên chất do các thiền sư chế biến. Đây cũng là loại trà chính được sử dụng trong nghi thức truyền thống. Cùng với đó rượu gạo sakamai hay còn gọi là rượu sake được xem là quốc tửu của nước này.
Ngoài ra, các món ăn Nhật cùng phản ánh rõ nét tư duy thẩm mỹ của người dân Nhật Bản. Những món ăn được trình bày tinh tế, khéo léo bởi những bàn tay chuyên nghiệp, tỉ mỉ. Không những chén, dĩa bày biện thức ăn cũng là một điểm độc đáo trong văn hóa ẩm thực đất nước mặt trời mọc.
Nét đặc trưng văn hóa ẩm thực Nhật Bản
Nền ẩm thực giao thoa giữa văn hóa Đông – Tây
Đây là một nét rất riêng của ẩm thực Nhật Bản. Đó là sự kết hợp với các món ăn Trung Hoa, phương Tây và các món ăn truyền thống của Nhật Bản. Điều này được thể hiện hài hòa và tinh tế khiến thực khách phải kinh ngạc.
Thường trên bàn ăn của người Nhật có thể có nhiều món ăn khác ngoài những món ăn truyền thống. Như xúc xích, bánh mì… hay thói quen uống cà phê vào buổi sáng.
Chú trọng hương vị nguyên bản của món ăn
Để giữ được hương vị tự nhiên của món ăn, người Nhật thường chế biến theo kiểu đồ tươi sống hoặc tránh lạm dụng quá nhiều gia vị. Bên cạnh đó trong các món ăn Nhật Bản rất ít calo nhưng đảm bảo đầy đủ chất dinh dưỡng.
Nguyên liệu chính để chế biến là rau, đậu nành, hải sản….Vì vậy, ẩm thực Nhật Bản tốt cho sức khỏe cho người dùng mà không lo béo. Nhưng mặt khác vẫn đảm bảo được đầy đủ chất dinh dưỡng để cơ thể hoạt động suốt cả ngày.
Kỹ thuật chế biến và cách bày trí
Vì Nhật Bản có văn hóa ăn cá sống nên kỹ thuật thái cá nhanh, gọn, đẹp phát triển nhanh chóng và dần trở thành nét đặc trưng trong văn hóa ẩm thực của người Nhật.. Khi cắt, họ thường sử dụng những con dao một lưỡi độc đáo. Loại dao này có các cạnh sắc và lưỡi dao có thể di chuyển một cách linh hoạt.
Ngoài ra, có rất nhiều kỹ thuật đa dạng khác mà người Nhật tự hào, chẳng hạn như kỹ thuật lên men để làm tương miso và nước tương đã phát triển qua nhiều năm. Không chỉ có thế, còn có kỹ thuật ủ rượu sake, sản xuất bia,….
Một điều nữa không thể bỏ qua khi nhắc đến ẩm thực Nhật Bản chính là cách bày trí món ăn khéo léo, thể hiện sự tinh tế. Các loại chén, dĩa bằng gốm sứ, hoa lá theo mùa được sử dụng trong trang trí món ăn. Mang đến những bức tranh thiên nhiên có cây cỏ, có chim muông,….sẽ khiến bạn cảm thấy vô cùng thích thú.
Ẩm thực theo mùa
Ở Nhật Bản có bốn mùa xuân, hạ, thu, đông, thiên nhiên đã ấp ủ những loại nguyên liệu ngon nhất vào mỗi mùa. Bạn có thể trải nghiệm rõ rệt sự thay đổi của thời gian bằng cách thưởng thức những món ăn đặc trưng của mỗi mùa.
Ngoài ra, người Nhật trang trí đồ ăn của họ bằng các loại hoa, tận hưởng sự chuyển đổi của bốn mùa và vẻ đẹp của thiên nhiên bằng cách sử dụng bình hoa và đồ đạc tượng trưng cho mỗi mùa.
Bánh kẹo Nhật Bản cũng mang đậm không khí của bốn mùa, với hoa anh đào và hoa cải vào mùa xuân, mùa hè có rau muống và tanabata, lá phong và hạt dẻ vào mùa thu… Những màu sắc nổi bật cho bạn biết mùa nào đang đến.
Mỗi món ăn là một ý nghĩa riêng biệt
Bạn biết đấy, trong văn hóa ẩm thực Nhật Bản, mỗi món ăn đều mang một ý nghĩa riêng. Vì vậy, khi bạn nhận được món ăn nào đó bạn sẽ biết người tặng muốn nhắn gửi điều gì. Một số ví dụ như:
- Rượu Sake: Giúp xua đuổi tà ma, kéo dài tuổi thọ.
- Món đậu phụ: tượng trưng cho mong ước mang lại sức khỏe, cầu mong cả nhà luôn vui vẻ, lạc quan.
- Món trứng cá: Thêm niềm vui cho cả gia đình.
- Món tôm: thay cho lời chúc sức khỏe, trường thọ.
- Sushi cá tráp biển: sự thịnh vượng.
Phép lịch sự trên bàn ăn
Khi dùng bữa tại bàn, mọi người thường nói itadakimasu, có nghĩa là lời mời. Đó là câu nói thay cho lời cảm ơn những người đã chuẩn bị bữa ăn đó.
Sau khi thưởng thức món ăn, họ sẽ nói gochiso sama desgita. Nó có nghĩa là cảm ơn bạn vì đã làm những món ăn ngon. Đây là phép lịch sự tối thiểu, tạo nên nét văn hóa riêng của người Nhật. Ngoài ra, khi dùng rượu sake, khi rót rượu, bạn chỉ được rót cho người khác. Và khi bạn muốn rót cho mình một ly, đó là lúc chai đã cạn.
Một đặc điểm khác tạo nên nét độc đáo là dụng cụ đựng thức ăn có nhiều màu sắc và hoa văn khác nhau. Họ luôn chú trọng việc lựa chọn bát đĩa theo từng mùa trong năm. Bạn sẽ thấy rõ điều này nhất khi đến dùng bữa tại các quán ăn, nhà hàng ở Nhật Bản.
Triết lý ẩm thực Nhật Bản
Ngoài những nét văn hóa độc đáo như võ sĩ samurai, những bộ kimono truyền thống, hoa anh đào, núi Phú Sĩ. Ẩm thực Nhật Bản cũng đã để lại một dấu ấn rất khó quên với bạn bè quốc tế. Triết lý ẩm thực của đất nước mặt trời mọc được bao gồm 5 nguyên tắc sau:
5 màu sắc
Để cân bằng dinh dưỡng, mỗi bữa ăn của người Nhật đều có đủ 5 màu. Đó là: trắng, vàng, đỏ, xanh lá, đen (kể cả các màu sậm như nâu, tím,…) từ thịt cá đến rau xanh. Đây có thể nói là một cách chơi màu đầy nghệ thuật trong ẩm thực.
5 hương vị
Sự kết hợp hài hòa giữa 5 mùi vị mặn, ngọt, chua, đắng và vị umami cực kỳ kích thích vị giác. Đặc biệt so với phần còn lại của thế giới, ẩm thực Nhật Bản luôn chú trọng đến sự thuần khiết, hương vị tự nhiên của món ăn. Các món ăn đặc trưng ở đây càng sử dụng ít gia vị càng tốt.
5 phương pháp chế biến
Cách chế biến món ăn của người Nhật cũng rất phong phú: hầm, hấp, nướng, chiên, luộc.
5 giác quan
Người Nhật Bản thích ăn bằng mắt. Vì vậy, món ăn ngon thôi chưa đủ. Cần phải cảm nhận bằng khứu giác, xúc giác, thính giác và đặc biệt là thị giác. Trình bày món ăn là một khâu vô cùng quan trọng đòi hỏi sự tỉ mỉ của người chế biến.
5 quy tắc
Những quy tắc này bắt nguồn từ Phật giáo và được coi là quy tắc thưởng thức ẩm thực của người Nhật:
- Biết ơn và tôn trọng công sức của những người trồng trọt và chế biến món ăn đó.
- Hãy làm những việc hữu ích để xứng đáng thưởng thức một bữa ăn ngon.
- Khi ngồi vào bàn ăn phải duy trì một tâm thế bình an.
- Ngoài việc bồi bổ cơ thể, chúng ta còn phải học cách bồi bổ tinh thần qua các món ăn.
- Hãy luôn vui vẻ và thoải mái.
Một số món ăn tinh hoa ẩm thực Nhật Bản
Không sai khi nói rằng tinh hoa ẩm thực Nhật Bản được tạo nên bởi yếu tố tự nhiên. Các món ăn ở đây luôn mang đến sức hấp dẫn không thể chối từ. Cùng Tasteofaustralia.com.vn khám phá xem ẩm thực Nhật Bản có những món ngon nào nhé.
Những món ăn tươi sống
Nhằm lưu giữ được hương vị tươi ngon của các nguyên liệu tươi sống, người Nhật thường sơ chế sạch sẽ và thưởng thức luôn mà không cần qua chế biến. Điển hình là các món sashimi và gỏi cá, những miếng hải sản tươi rói được cắt thái cẩn thận và đẹp mắt.
Ăn cùng gừng, wasabi, củ cải muối và loại nước tương nguyên chất, đậm đà mang đến hương vị thơm ngon và hấp dẫn cho món ăn. Lần đầu thưởng thức có lẽ sẽ không quen, nhưng lâu dần bạn chắc chắn sẽ nghiện những món này cho mà xem. Vừa ngon vừa tốt cho sức khỏe.
Những món ăn theo mùa
Vào mùa xuân có món cá shirouo và bánh gạo, bánh sakura mochi chính là những món ăn đánh dấu sự kết thúc của mùa đông lạnh giá đã đi qua. Và bạn sẽ cảm nhận được sự ấm áp của mùa xuân hương vị của các món ăn.
Vào mùa hè chuộng những món ăn mát lạnh, có tính giải nhiệt cho cơ thể. Chẳng hạn như món cơm lươn, các loại mì lạnh, món ăn chế biến từ đậu hũ. Chúng là biện pháp hiệu quả giúp xoa dịu đi cái nắng nóng của mùa hè, mang đến cảm giác thoải mái và dễ chịu.
Vào mùa thu có món khoai lang nướng, bánh namagashi hình quả hồng đã tạo nên nét đặc trưng cho mùa thu Nhật Bản. Đến tháng 9 những món ăn như dưa chuột, măng… được rất nhiều người yêu thích.
Vào mùa đông, người Nhật có thói quen ăn canh oden, ăn lẩu hay chè đậu đỏ nóng để xua tan đi cái lạnh của mùa đông. Tuy nhiên món ăn có hình tuyết cũng được rất nhiều người yêu thích. Ngoài ra còn có các loại quýt ngọt lịm, loại quả tượng trưng cho mặt trời cũng rất được ưa chuộng.
Những món ăn quốc dân
Ngoài những món ăn đặc biệt theo mùa, theo vùng miền hay các đồ tươi sống trứ danh, Nhật Bản cũng ghi dấu ấn với những món ăn vô cùng nổi tiếng. Một số có thể kể đến như:
- Sushi – món cơm cuộn quốc dân của xứ Phù Tang
- Ramen, soba, Udon – các món mì đặc trưng của ẩm thực Nhật Bản
- Bánh mochi – món bánh truyền thống của người Nhật
- Tempura – các món chiên thơm ngon, độc đáo
- Bánh bạch tuộc takoyaki – món ăn vặt nổi tiếng Nhật Bản
Thông qua bài viết trên chúng mình đã giới thiệu đến bạn những thông tin thú vị về văn hóa ẩm thực Nhật Bản. Qua đó thể hiện được những nét đặc trưng, những món ăn ngon của nền ẩm thực đất nước mặt trời mọc. Đừng quên theo dõi Tasteofaustralia.com.vn để tìm hiểu thêm nhiều nội dung hấp dẫn khác nhé.